این سفرها که به‌طور متناوب و متداول صورت می‌گیرد از سوی تهران و دوحه همواره با اشتیاق خاصی پیگیری می‌شود. با وجود اینکه قطر کشوری کوچک در پهنه خلیج‌فارس به‌شمار می‌رود، اما نقش بااهمیتی در معادلات منطقه‌ای ایفا می‌کند.
بازخوانی گذشته روابط دو کشور ایران و قطر نشان از آن دارد که این روابط دوستانه بوده و سابقه‌ای به درازای همکاری‌های دوجانبه دارد. با وجود آنکه بیشتر کشورهای عربی در جنگ تحمیلی 8 ساله عراق علیه ایران، از این کشور حمایت کردند اما قطر موضع بیطرفی در پیش گرفت و به حمایت از بغداد نپرداخت. برآیند چنین مواضعی سبب شد تا ایران و قطر به‌عنوان دو کشور شمال و جنوب خلیج‌فارس همواره روابطی گرم، دوستانه و روبه‌پیشرفت داشته‌باشند. سفرهای متعدد مقامات دو کشور نیز طی سال‌های اخیر سبب شد تا آمدوشدهای دوجانبه زمینه‌ها را برای تقویت و تثبیت مناسباتی دوستانه فراهم آورد. در میان این رفت‌وآمدها نیز همواره بر توسعه بیش از پیش مناسبات دوجانبه بر مبنای نفت و گاز و سازمان اوپک تأکید شده است.
علاوه بر این، دیدگاه‌های مشترک دو کشور در ماتریس معادلات منطقه‌ای موجبات نزدیکی دو کشور را فراهم آورده است؛ ایران و قطر در عراق از تشکیل دولت وحدت ملی حمایت کرده و روابط نزدیکی با گروه‌های مقاومت اسلامی فلسطینی دارند. ضمن اینکه دوکشور همواره در جهت میانجی‌گری بین گروه‌های لبنانی و فلسطینی و عراقی گام‌های مؤثری برداشته‌اند.
با وجود اینکه برخی گزارش‌ها حکایت از این دارد که وزیرخارجه قطر پیش از این با تزیپی لیونی، همتای سابق اسرائیلی‌‌اش دیدار داشته و دفتر تجاری تل‌آویو در دوحه فعال است، اما قطر همچنین از حامیان ایده خاورمیانه عاری از تسلیحات هسته‌ای و برنامه هسته‌ای ایران است. رأی منفی قطر به قطعنامه 1696 شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه برنامه هسته‌ای ایران در سال1385 تنها رأی منفی به قطعنامه‌ای بود که با اجماع جهانی علیه ایران به تصویب رسید.
از سوی دیگر قطر در دامنه تنش عربی بر سر جزایر سه‌گانه ایرانی هم همواره با مواضعی دوگانه جانب احتیاط را نگه‌داشته است. این مسئله در مورد تحریف نام تاریخی خلیج‌فارس از سوی کشورهای عربی و غربی هم مصداق داشته است. اگرچه برآیند چنین سیاستی به نوعی ریشه در دیپلماسی مدارای عربی و ایرانی دارد، ولی به‌نوعی بازخوردی از سیاست منفعت‌طلبانه و مصلحت‌جویانه قطری‌ها دارد. البته نباید نادیده انگاشت که دیپلماسی دوطرفه قطری‌ها سبب شده تا این کشور یکی از نزدیک‌ترین کشورهای عربی به ایران باشد.
تحکیم مناسبات
با وجود اینکه قطر هم دوست ایران است و هم دوست آمریکا، اما سیاستی متعادل و متوازن را در این کنش دوطرفه در پیش گرفته است؛ سیاستی که ایران هم بی‌میل به پیگیری آن نبوده است. از این‌رو مقامات دو کشور همواره ثبات و پیشرفت کشور دیگر را ثبات و پیشرفت کشور خود می‌دانند. چنان که امیرقطر از ایران به‌عنوان کشوری صاحب فرهنگ، تاریخ و تمدن بزرگ نام می‌برد و رئیس‌جمهور ایران نیز از قطر به‌عنوان کشور دوست و برادر سخن به میان می‌آورد. چنین ادبیات دوستانه و صمیمانه‌ای سبب شده تا دوکشور تمرکز بیشتری بر اشتراکات دوجانبه داشته باشند؛ مسئله‌ای که در سفر اخیر معاون اول رئیس‌جمهور به قطر نیز مورد تأکید مجدد قرار گرفت. محمدرضا رحیمی در سفر اخیر به دوحه با اشاره به اشتراکات فراوان ایران و قطر در زمینه‌های گوناگون آن را ظرفیت مناسبی برای دو کشور دانست و نقش قطر در حوزه خلیج‌فارس و مجامع بین‌المللی را مؤثر و خوب ارزیابی کرد.
البته چنین گستره وسیعی از اشتراکات مورد تأکید دوطرف، سبب نشده تا قطر موضعی انفعالی نسبت به دشمن دوست خود داشته باشد. چنان‌که قطر با وجود رابطه نزدیک با ایران، با آمریکا نیز روابط نزدیکی دارد. یکی از این موارد وجود بزرگ‌ترین پایگاه نظامیان آمریکایی در خلیج‌فارس در پایگاه العدید قطر است. آمریکا از سال 2000 اقدام به تجهیز و توسعه پایگاه العدید در 45کیلومتری دوحه کرد. این پایگاه با مخالفت عربستان در استفاده آمریکا از پایگاه امیرسلطان بیشتر مورد توجه قرار گرفت تا جایی‌که این پایگاه اکنون یکی از مدرن‌ترین پایگاه‌ها با تأسیسات نظامی پیشرفته است که قابلیت ترابری بیش از 120 فروند هواپیمای نظامی پیشرفته را دارد.
با این همه دوحه کوشیده است تا این همکاری نزدیک صدمه‌ای به روابط دوجانبه با تهران نزند. به تعبیری دوحه در تلاش بوده است تا مناسبات دوحه با تهران تحت‌تأثیر اختلافات تهران با واشنگتن قرار نگیرد. البته این مسئله تعاملی دوجانبه است؛ چنان‌که تهران نیز متقابلاً علاقه‌مند است مراودات دوکشور تحت‌تأثیر دیگر کشورها قرار نگیرد.
تقویت مناسبات دوجانبه
این علاقه‌مندی دوجانبه برای تحکیم مناسبات، عموماً در سفرهای متعدد مقامات دوکشور نمود یافته است. از این‌رو سبد سفرهای دیپلماتیک مقامات ایران و قطر با سفر اخیر امیر قطر 5 تایی شد تا در طول 5 سال اخیر و هر سال یکی از مقامات دوکشور میهمان کشور دیگر باشد. این آمدوشدهای متعدد دیپلماتیک بین تهران و دوحه عموماً بر بسترهایی از توسعه همکاری‌های دوجانبه و دغدغه‌های منطقه‌ای مشترک صورت گرفته است. چنان‌که در سفر اخیر امیر قطر به ایران دوطرف علاوه بر روابط دوجانبه پیرامون مسائل مربوط به فلسطین، لبنان، سودان، افغانستان و پاکستان نیز به تبادل دیدگاه‌های خود پرداختند. البته مقامات ایران و قطر تاکنون در زمینه‌های مبارزه با مواد‌مخدر، مسائل قضایی، آموزشی و مرزبانی نیز بارها با هم دیدار و آمادگی خود را برای گسترش همکاری‌ها در این زمینه‌ها اعلام کرده‌اند. از این رو می‌توان پیش‌بینی کرد که تحکیم همکاری‌های دوجانبه می‌تواند راه را برای تقویت این مناسبات در آینده فراهم آورد؛ این مسئله صرفاً در مسائل سیاسی و اقتصادی مصداق نداشته که حتی امروز راه به ورزش نیز یافته است.
همکاری‌های امنیتی
سومین ایستگاه همکاری‌های مشترک ایران و قطر همکاری‌های امنیتی است. در این قالب ایران و قطر چندی پیش یک سند همکاری‌های دفاعی امضا کردند که طبق آن بر مبارزه مشترک با تروریسم و عوامل ناامنی منطقه‌ای تأکید شده است. این سند همکاری مشترک امنیتی ایران که پس از ترکیه و عراق با قطر به امضا رسیده است به اعتقاد بسیاری می‌تواند زمینه‌های تدوین و تبیین یک سازمان دفاعی و امنیتی- منطقه‌ای را فراهم آورد. این سازمان همکاری‌های امنیتی- منطقه‌ای، پیشنهادی بود که محمود احمدی‌نژاد در جریان حضور در نشست شورای همکاری خلیج‌فارس در سال 2007 ارائه داد. وی در آن نشست اعلام کرد که تهران خواهان صلح و امنیت بدون هرگونه نفوذ بیگانه بوده و پیشنهاد برقراری پیمان‌ها و نهادهای اقتصادی و امنیتی را در میان این هفت دولت برای خدمت به مردم منطقه و برقراری صلح و شکوفایی برای همه مطرح ساخت. البته تثبیت امنیت بومی با مشارکت کشورهای منطقه، مسئله‌ای است که همواره مورد توجه و تأکید مقامات ایرانی و قطری بوده است. از جمله حضرت آیت‌الله خامنه‌‌ای، رهبرانقلاب اسلامی در دیدار اخیر شیخ حمد بن‌خلیفه آل‌ثانی، امیر قطر با اشاره به اهمیت امنیت در منطقه به‌ویژه منطقه خلیج‌فارس تأکید کردند که امنیت در منطقه خلیج‌فارس تبعیض‌‌پذیر نیست، زیرا اگر منطقه امن باشد، همه کشورهای منطقه از آن سود خواهند برد، ولی اگر امنیت منطقه خدشه‌‌دار شود، همه کشورهای این منطقه نیز ناامن و متضرر خواهند شد.
برآیند چنین طیفی از پیوندها و مشترکاتی از سوی دوکشور مهم و تأثیرگذار دو سوی پهنه‌آبی خلیج‌فارس، سبب شده تا بسیاری روابط محکم و استوار ایران و قطر را الگویی برای سایر کشورهای منطقه و به‌طور کلی کشورهای حوزه خلیج‌فارس بدانند؛ چنان‌که امیر قطر نیز با اشاره به روابط بسیار خوب ایران و قطر آن را در منطقه الگو و نمونه می‌داند.
